කාලෙකට ඉස්සෙල්ලා බුද්ධාගම ගැන මංතුමා ලියපු බ්ලොග් පෝස්ට් එකක් , දිමිත්රි කියලා සයිබර් පාඨකයෙක්ගේ ඇහැ ගැටිලා ඒතැන් පොඩි සංවාදයක් පටන් ගත්තා... මේ දිමිත්රිව මං දැකලා තියෙන්නේ ඔය පැරා ගේ බ්ලොග් එකෙයි, නිරාගමික බ්ලොග් එකෙයි විතරයි....
කොහොම හරි මේ සංවාදයේදී , ප්රශ්ණ අහන්නේ දිමිත්රි....උත්තර දෙන්නේ මං......
වැඩේ යන අතර තුරදි මට ඕනා උනා මං කථා කරන්නේ මොන වගේ පුද්ගලයෙක් එක්කද කියලා දැන ගත්තොත් හොදයි කියලා. මොකද වැඩේ ටිකක් සීරීයස් පැත්තට යන්න හදපු නිසා....
කථාවට කියනවා රත්තරංම වගේ පෙනුනත් ඇත්තටම රත්තරං ද කියලා බලන්න නම් පොඩ්ඩක් හූරලා බලන්න ඕනා කියලා.....මිනිහගේ තරම දැන ගන්න නං මිනිහවත් පොඩ්ඩක් කොනිත්තලා බලන් ඕනා කියලත් මට කියලා දීලා තියෙන්නේ දැන් දිව්ය ලෝකේ ඉන්න අපේ මැරිච්ච් අත්තම්මා.....
ඉතින් මං තීරණය කලා වැඩේ තව දුරටත් යන්න කලින් දිමිත්රි මහත්තයව පොඩ්ඩක් කොනිත්තලා බලන්න....
කොනිත්තන්න මං යොදා ගත්තෙත් මං තුමාම ලියපු බ්ලොග් සටහනක්ම තමයි....ඒකේ මාතෘකාවත් 'කොර වෙලා යන ප්රශ්ණේ..'
ඒත් දිමිත්රි මහත්තයා ඒක තේරුම් ගත්තේ ඒතුමාව අවඥාවට ලක් කරයි කියලා....මගේ හිතේ එහෙම දෙයක් තිබුනේ නැති නිසා මං එතුමගෙන් ඒකට සමාව ඉල්ලුවා....ඒත් කොහොමෙන් කොහොම හරි සංවාදේ නැවතුනා....
අද වෙසක් පෝය දවසේ මට හිතුනා ඒ සාකච්චාව බ්ලොග් පෝස්ට් එකක් ලෙස දාන්න......ධර්ම දානයක් කියලා හිතාගෙන ඕං එහෙනම් කට් ඇන්ට් පේස්ට් පාරක් දාලා තියෙනවා....
දිමිත්රි : මා දන්නා තරමට බෞද්ධ ඉගැන්වීම ‘අනාත්මයි’. ඔබ ආත්මයක් ගැන සඳහන් කරනවා. මෙම
නොගැලපීම පැහැදිලි කල හැකිද? ඔබ අදහස් කලේ ‘භවය’ යන්න බව ඔබේ පිලිතුර වීමට
හොඳටම ඉඩ තියෙනවා. සාමාන්ය ව්යවහාරයේදී [බෞද්ධ භික්ශූන් පවා] නම්, ‘භවය’
සහ ‘ආත්මය’ එතරම් තැකීමක් නැතිව භාවිතා කරනවා. මෙම ‘අනාත්මවාදය’ ගැන
කිසිවෙක් (ඔබද ඇතුලුව!) සීරියස් නැත්තේ ඇයි? එය එතරම් පැහැදිලි නැති
සංකල්පයක්ද? නැත්නම් එතරම් වැදගත් නොවන සංකල්පයක්ද? මා දන්නා තරමින් ‘භවය’
සහ ‘ආත්මය’ කිසිසේත්ම ඉන්ටර්චේන්ජ් කල නොහැකි සංකල්ප දෙකක්. බෞද්ධ දර්ශනය
හින්දු දර්ශනයෙන් මූලිකව වෙන් වන තැනත් එතැනයි.
ඇත්තටම බෞද්ධ දර්ශනයේ ‘භවය’ සහ ‘ආත්මය’ අතර ඇති වෙනස කුමක්ද?
විශ්වාස
කරන්න.. අපිට එදිනෙදා හමුවන බෞද්ධයන් වැඩිදෙනෙක් බෞද්ධ දර්ශනය තුල ආත්මය
කියන සංකල්පය නැහැ කියන විට පුදුම වනවා සහ ඇතැම් විට විශ්වාස කරන්නේද නැහැ!
එනිසා මට මෙම ප්රශ්නයට උත්තරයක් කිසිවෙකුගෙන් ලැබී නැහැ… ඔවුන් දන්නා
ගැඹුරුම ධර්ම සංකල්පය ‘දිට්ඨධම්ම වේදනීය කර්මය’ පමනයි!
ඔබ බෞද්ධ
දර්ශනය ගැන ප්රාමානික දැනුමක් ඇත්තෙකු ලෙස හා සංවාදශීලී කෙනෙකු ලෙසත් පෙනී
ගිය හෙයින් ඔබෙන් මේ ගැන පිලිතුරක් ලැබෙතැයි අපේක්ශා කරනවා. මා උපතින්
බෞද්ධයෙක් බව සහ බුදු දහම ගැන යම් දැනීමක් ඇතැයි කීම ඔබ දෙන පිලිතුරේ ගැඹුර
තීරනය කිරීමට ඔබට උදව් වනු ඇතැයි සිතනවා.
මයියා : ඔබ නිවැරදිව දක්වා ඇති පරිදි
'ආනාත්මතාවය' පිලිබද ඉගැන්වීම බුද්ධ දර්ශනය ඊට පෙර පැවති දර්ශනත් සමකාලීන
දර්ශනයන්ගෙනුත් වෙන්කෙරෙන ප්රධාන ඉගැන්වීමයි. කර්මය, පුන්ර්භවය,
පංචෛන්ද්රීය පිනවීම, නිර්වානය ආදී දේ ගැන එකල පැවති අනෙකුත් භාරතීය දර්ශනද
කථා කර ඇතිමුත් 'අනාත්මතාය' බුදුදහමට විශේශිත වු ඉගැන්වීමකි.
බුදුදහමේ
මුල සිටම මෙය පැහැදිලිව දේශනා කර ඇති අතර බුද්ධවචනයට අනුව අනාත්මතාවය
පිලිබද දේශනය , සියලු දර්ශනයන් අභිබව යන, කේසර සිංහයකුගේ ශ්රේෂ්ඨ හා
උදාරදම සීංහ නාදයක් හා සාමානය. මන්හ එය සමකාලින භාරතීය සමාජයේ සියලු
දර්ශනයන්ගෙන් අනන්ය වූ ශක්තිමත් දේශනයක්බවට බුද්ධ වචනය ස්ථානගත කෙරෙන
නිසාය.
අනාත්මතාවය ගැන මා සතු දැනීම පට්ච්චසමුප්පාද ධර්මය කියැවීමේන් මා ලබ ගත්තෙකි,
පටිච්ච
සමුප්පදයට අනුවා නාම-රූප ( නාම- අපෝ, තේජෝ වායෝ හා පඨවි යන දේ වලින්
සෑදුනු......රූප- මනසට අරමුණු වන් දේ...) අපගේ පංච ඉන්ද්රීය හා මනසට (
සලායතන) වල ගැටීම ( පස්ස) නිසා වේදනාව හට ගනී. මෙය අපගේ දැනුම අනුව අප
තේරුම් ගනී ( සංඥා). මෙම වේදනාව පිලිබද තේරුම් ගැනීම අපගේ දැනුම අනුව අප
'සතුටක්' හෝ 'සැපයක්' ලෙස තේරුම් ගනි. ඒසේ අපේගේ දැනුම අනුවම නිර්චචනය කර
ගත් 'සතුටක්' හෝ සැපයක් වෙනුවෙන් අපි උපාදානයක් ඇති කර ගනී.. විවිදාකර වූ
උපාධානයන් පිල්බදවා මා ඉහත විසතර කර ඇත....
බුද්ධ දර්ශනය යෝජනා
කරන්නේ මෙම ක්රියාවලිය ඔබගේ පංචෛන්ද්රය හ මනසට අරමුනු වන සියලු දේ සදහා
මෙනෙහි කරන ලෙසායි..ඒ සදහා ඔබට විත්ත ඒකග්රතාවයක් ( සමාධියක්) හා
බුද්ධියක් ( ප්රඥාවක්) හා කැපවීමක් ( ශීලයක්) ද ප්රගුණ කීරිම අතයවශය්
වේ..
මෙසේ පංචෛන්ද්රීය හා මනසට අරමුනු වන සියලු දේ සදහා
පට්ච්චසමුප්පාද ක්රියාවලිය මෙනෙහි කිරීමෙන් අප තුල පවතින ,'අපි' කෙනෙක්
ඇතයි පවතින වැරදි අවබෝධය, මමත්ව්ය නැතිනම් ආත්මය පිලිබද හැගීම නැති කර
ගැනීමට හේතු වේ. මෙය ම තේරුම් ගත් ආනාත්ම අවබෝධයයි.බුදුදහමේ ඉගෙන්වෙන පරදි
'මම' යනු වියුක්ත වූවක් නොවේ..ඒය ස්ථිර නොවු ක්රියාවලියක් ප්රතිපලයක්
පමනි
බුද්ද දර්ශනයේ භවය යනු උපාදානය නිසා හට ගන්නා තත්වයයි...කාම භව,රූප භව හා අරූප භව යනුවෙන් එය තුන් වැදෑරුම වේ....
කෙසේ
නමුත් 'නාම' යනුවෙන් මුලින් විස්තර කරන ලද දේ සතුව ඇත්තටම පැවැත්මක් ඇද්ද
නැතිනම් එය හුදෙක් මනසේ නිර්මානද යන ප්රශන පිල්බදව ( වාස්ථවික යතාර්ථය )
පිල්බදව විවිද දර්ශන තලයේ විවාදයන් පවතී, උදාහරනයක් ලෙස නාගර්ජුන හිමියන්
සියලු දෙ මනසේ නිර්මානයන් බවත් සැබෑව 'ශූන්යක්' බවත් දේශනා කර ඇත.
වර්තමානයේද වාස්ථවික යථාර්තය පිල්බද මථ පවතී,
ප:ලි ;- මා ඉහත දක්වා
ඇති පටිච්චසමුප්පාදය පිල්බද විස්තරය අසම්පූර්ණය. එය ඊට වඩා ගැඹුරින් හා
නිවැදිව ඉගෙනගත් හැකි පොත පත වර්ථමානයේ සුලභය...මා දක්වා ඇත්තේ බුදුදහමේ
ඉගෙනෙවෙන 'අනාත්ම්' තාවය පිල්බද දල සිතියමක් පමනි.මම පිලිතුර මා සතු කුඩා
කාලයේන් හා කුඩා දැනුමෙන් ඔබගේ ප්රශ්ණය සදහා උත්තරයක් දීමට යෙදූ අවංක
උත්සහයක් පමනක් වේ...
දිමිත්රි : පැහැදිලි කිරීමට බෙහෙවින් ස්තුතියි.
බෞද්ධ
දර්ශනයේ අනාත්මය ගැන කිවුවත් මරනින් මතු යම්කිසි ආකාරයක continuation
එකක් ප්රතික්ශේප කරන්නේ නැහැ නේද? මගේ උභතෝකෝටිකය එයයි. අනාත්ම වුවද
මරනින් මතු පැවැත්මක් ඇති වන්නේ කෙසේද? එයට කියන නම අනාත්මය නොවෙයි (ඊට
කිසියම් වෙනසක් ඇති) භවය! එහෙමද?
මෙහිදී වී ඇත්තේ 'ආත්මය' වෙනුවට 'භවය' ආදේශ වීමද? කිසිවෙක් පැහැදිලි නොකරන්නේ මෙයයි.
ඔබ
දන්නවාද මෙතැනින් පස්සෙ බොහෝවිට මම අර කලින් කියූ බෞද්ධයන්ගේ පිලිතුර
තමයි: ඔබ වැනි අයට තේරුම් ගන්න බැහැ, අර පොත කියවන්න, මේ පොත කියවන්න
යනාදිය.
මයියා :
ස්තූතියි...
මට තේරේන විදිහට දිමිත්රි අහන්නේ , නැති ආත්මයකට (අනාත්මතාවයට) භවයක් ( නැවත ඉපදීමක් ඇති වන්නේ කේසේද කියන ප්රශ්ණයයි...
භවය
ඇති වන්නේ ආත්මයක් පැවතීම ( යථාර්තයක්) නිසා නොව ආත්මයක් ඇතැයි ගැනීමේ
වැරදි උපාදානය (බදා ගැනීම) නිසයි. අනාත්මතාවය අබබෝද නොකර තමන් තුල 'මම'
කෙනෙක් ඇතැයි ඇති වැරදි සිතුවිල්ලත්, එම සිතුවිල්ල නිසා ඒම 'මම' ට' සතුට'
හෝ 'දුක;' ලබා දීමේ කැමැත්ත (අශාව) නිසා භවය ( නැවත ඉපදීම) ඇතිවේ.
මේ පිලිබදව මිලින්ද රජුට නාගසේන හිමියන් ක්රෙන පහත පැහැදිලි කිරීම ඔබට උපකාරීවෙතැයි මම සිතමි.
1.) 1.“ He who is reborn, Nàgasena, is he the
same person or another?”
“Neither the same nor another.”
“Give me an illustration.”
“In the case of a pot of milk that turns first
to curds, then to butter, then to ghee; it would not be right
to say that the ghee, butter and curds were the same as the
milk but they have come from that, so neither would it be
right to say that they are something else.”
2.) “What is it, Nàgasena, that is reborn?”
“Mind and matter.”
“Is it this very mind and matter that is reborn?”
“No, it is not, but by this mind and matter deeds are
done and because of those deeds another mind and matter
is reborn; but that mind and matter is not thereby released
from the results of its previous deeds.”
“Give me an illustration.”
“It is like a fire that a man might kindle and, having
warmed himself, he might leave it burning and go away.
Then, if that fire were to set light to another man’s field and
the owner were to seize him and accuse him before the
king, and he were to say, ‘Your majesty, I did not set this
man’s field on fire. The fire that I left burning was different
to that which burnt his field. I am not guilty’. Would he
deserve punishment?”
“Indeed, yes, because whatever he might say the
latter fire resulted from the former one.”
“Just so, O king, by this mind and matter deeds are
done and because of those deeds another mind and matter
is reborn; but that mind and matter is not thereby released
from the results of its previous deeds.”
දිමිත්රි :
මයියා,
බොහෝමත්ම ස්තුතියි..මම හිතන්නෙ මට පැහැදිලි උනා මේ කියන දේ.
හොඳයි...
ආත්මවාදයේදීත් අනාත්මවාදයේදීත් 'යලි ඉපදීම' [හෝ අනාත්මවාදයේදී
'ප්රතිසන්ධිය' කියන වචනය වඩා නිවැරදියි මම හිතන්නෙ] පොදු දෙයක් - අඩුම
වශයෙන් මරනයට පෙර සහ පසු 'මයින්ඩ් ඇන්ඩ් මැටර්' සැලකීමෙන්. ඇත්තෙන්ම මගේ
උනන්දුව තමයි කුමක්ද මෙයින් සත්යය කියන දේ. අපි අන්බයස් විදියට කල්පනා
කරොත්, ආත්මවාදය අනුව නැවත් ඉපදීමටත්, අනාත්මවාදය අනුව ප්රතිසන්ධියටත්
සත්ය වීමට තියෙන්නෙ සමාන ඉඩක්. හරිනේද? මොකද මෙතනදි පොදුවේ මේ සංකල්ප
වලින් එකක්වත් සැකයකින් තොරව පිලිගෙන නැතිනිසා. එතකොට මේ සංකල්ප වෙනුවෙන්
පෙනීසිටින ඕනෙම කෙනෙක් ගෙනෙන පොදු සහ එකම තර්කය තමයි... විද්යාව තවමත්
ඇත්තේ නොමේරූ අවධියකය, ඒවා "එහෙම නොවෙන බව" විද්යාවෙන් ඔප්පු කරලා නැතිය;
අනාගතයේදී සොයා ගනු ඇතිය යන්න. මේ තර්කය අනුව ගියොත්, මරනින් පස්සෙ
ස්වර්ගයට හෝ නරකයට යෑම එහෙම නැත්නම් යම්කිසි දෙවි කෙනෙක් එය තීරනය කරනවාය
යනාදී වශයෙන් මරනින් මතු ජීවිතය ගැන ලොවෙහි ඇති සියලුම සංකල්ප වලටත් (සමහර
දේ ඉතාම විසුලුයි ) සත්ය වීමට මේ ඉඩම තියෙනවා! මොකද 'ඒවා "එහෙම නොවෙන බව"
විද්යාවෙන් ඔප්පු කරලානැති බව' ඒ හැම සංකල්පයක් සඳහාම එක වගේ අදාලයි!
දැන්
මගේ ප්රශ්නය මෙයයි, අනාත්මවාදය සත්යයැයි කීමට ගෙන එන වෙනත් තර්ක හෝ
පැහැදිලි කිරීම් තිබෙනවාද? බෞද්ධ දර්ශනය තර්කයෙන් හෝ විද්යාවෙන් තේරුම්
ගන්නට බැරි යැයි කියන පිලිතුර තමයි මට මේ වන තෙක් ලැබී ඇත්තේ! මම කැමතියි
මේ සාකච්චාව සෙමෙන් ගෙන යන්න.. සමහර විට ඔබේ පිලිතුරු 'මයියා වස්තුව' ලෙස
ඉතිහාසයේ පවා ලියවෙන්න ඉඩ තියෙනවා! - just a joke!
මයියා :
හෙ හේ...
මම නම් දන්න විදිහට වෙන පැහැදිලි කිරීම් නෑ...මේක විශ්වාසය පිලිබද ප්රශ්ණයක්.ඔබට පුලුවන් චිශ්වාස කරන්න හෝ නොකරන්න...
මම අර උඩ wmk ට දුන්න පිලිතුර තමයි දෙන්න වෙන්නේ...
///මං දන්න විදිහට බුද්ධ දර්ශනයේ විශ්වාසය අවශ්ය කරන තැන් තියෙනවයි කියලා...
උදාහරනය
විදිහට පටිච්ච සමුප්පාදයේදී විස්තර වන 'උපාදානය' නිසා 'භවය' ඇති වෙනවයි
කියන තැනදී කර්මය/ පුනර්භවය ගැන විශ්වාසය අවශ්ය කරනවා...///
දිමිත්රි :
ස්තුතියි මයියා ඔබේ අවංක සහ කෙලින් පිලිතුරු වලට...
කොහොම වුනත් මේක තමයි මේ වගේ සංවාද අන්තිමට ලඝු වන තැන - "ඔබට පුලුවන් චිශ්වාස කරන්න හෝ නොකරන්න!"
ඒ කියන්නේ කවුරු කොහොම කිවුවත් "බුද්ධ දර්ශනය / බුද්ධ-ආගම" විශ්වාසය මත පදනම් වන්නක්!
//මං
දන්න විදිහට බුද්ධ දර්ශනයේ විශ්වාසය අවශ්ය කරන තැන් තියෙනවයි
කියලා...උදාහරනය විදිහට පටිච්ච සමුප්පාදයේදී විස්තර වන 'උපාදානය' නිසා
'භවය' ඇති වෙනවයි කියන තැනදී කර්මය / පුනර්භවය ගැන විශ්වාසය අවශ්ය කරනවා//
මේක අපි හැමෝම දන්න ජනප්රිය "කාලාම සූත්රය"ට පටහැනි නැත්ද?
මයියා :
මං හිතන්නේ ඔබතුමාට 'කාලාම සුත්රය' ගැන හොද අවබෝධයක් තියෙන පාටයි...
නිකං ඉන්න ගමන් මේකත් කියවලා බලන්නකෝ...:))
කොර වෙලා යන ප්රශ්ණේ.....
දිමිත්රි :
කාලාම සූත්රය කියන්නෙ රොකට්
සයන්ස් එකක් නෙමෙයි නේද? ඒ ගැන "හොඳ" අවබෝධයක් ගැනීමට එය කියවීමම
ප්රමානවත්. මට නම් ඒක හරියට "ආරෝග්යා පරමා ලාභා.." ලෙසින් වන ගාථාව වගේ;
"භවය" හෝ "අනාත්මය" වගේ අවබෝධ කරගැනීමට අමාරු නැහැ.
//කොර වෙලා යන
ප්රශ්ණේ.....// නම් මට අදාල නැහැ. නමුත් මේ සාකච්චාව අවඥා කිරීමකින් කෙලවර
කිරීමට ඔබ උත්සාහ කර තිබීම ගැන නම් මට කනගාටුයි..! [මේක මගේ බ්ලොගය; මට
මොනවද මේකෙ කියන්න බැරි!]
ඇත්තෙන්ම මගේ ප්රශ්න මුල ඉඳලාම කියවපු
කෙනෙකුට තේරෙනවා ඇති එම ප්රශ්න වල අදාලතාවයත්, උත්තර දැනගැනීමට තිබූ
අවශ්යතාවයේ අවංක කමත්. මට ඉන් එහාට ඒ ගැන කීමට දෙයක් නැහැ.
මේ
වැනි "ධර්ම සංවාද" කෙලවර වන්නේ මේ ආකාරයෙන් බව මට හොඳ හැටි අත්දැකීම්
තියෙනවා. ප්රශ්න අසන්නා අවඥාවට ලක් කිරීම එහිදී මූලික උපායක්!පිලිතුරු දීම
නොදීම ඔබේ අයිතිය බව මම පිලිගන්නවා.
නමුත් අනාත්මය, භවය ගැන ඔබ කල පැහැදිලි කිරීම හරහා මා තුල ඔබ කෙරෙහි වන ගෞරවය බිඳකුදු අඩුවන්නේ නැහැ!
ස්තුතියි!
මයියා :
ස්තූතියි..
මගේ අනුමානය
හරි..ඔබ කියා ඇති පරිදි ඔබ 'කාලාම සුත්රය' ගැන දන්නවා...මා දන්නා පරිදි
එහි ප්රත්යක්ශ දැනුමටත් කිසියම් කිසියම් ඉඩක් තියෙනවා...ඒත් අවසානයේදී
'තම තම ණැන පමනට','තමන්ගේ අත්දැකීමට ගැලපෙන පරිදි' තමයි..
මා ඔබව අවඥාවට ලක් කර නෑ...එහෙත් අවංකවම ඔබට එසේ සිතේ නම් එයට මට සමා වෙන්න...