පසුගිය පාර්ලිමේන්තු කතාවකදී, ජාතික ජන බලවේගයේ මන්ත්රීවරයෙකු , ජවිපේ නිර්මාතෘ විජේවීරව උපුටා දක්වමින්, මහවැලි වාරිමාර්ග සහ ජල විදුලි ව්යාපෘතිය විවේචනය කලා. ඔහු කියා සිටියේ, කඳුකරය ආශ්රිතව , ලංකාවේ මෑත කාලීනව සිදුවූ නායයෑම්වලට, මහවැලි ව්යාපාරය ප්රධාන හේතුවක් බවයි.
මෙය අසත්යක්. මෙම ප්රකාශය සනාථ කිරීමට විද්යාත්මක හෝ ඉංජිනේරු සාක්ෂි කිසිවක් නැහැ. එය දේශපාලන හේතූන් මත, හුදෙක් පසුගිය ආන්ඩු වීවේචනය කිරීමේ පටු අදහසකින් කරන ලද ප්රකාශයක් විතරයි.
කෙසේ වෙතත්, ජෙන් Z පරම්පරාවට සැබෑ කරුණු පැහැදිලි කිරීම අපගේ වගකීමක්. මෙවැනි දේශපාලන අරමුණු සහිත බොරු, ඒ අවස්ථාවේදීම කරුණු සහිතව නිශේධනය නොකලොත්, මෙවන් අසත්ය අනාගතයේදී සාමාන්ය සත්යයක් ලෙස පහසුවෙන් ජනගතවිය හැකියි.
පසුගිය කාල වල මෙය බොහෝ වාරයක් වෙනත් කාරණා සම්බන්ධව සිදුවන බව අපි දැක තියෙනවා.ඒ නිසාම නිසි විද්යාත්මක තර්ක මගින් මෙවැනි මුලා කිරීම් බිඳ හෙලීම , සත්යය ආරක්ෂා කිරීම නැමැතී කාරණයේදී ඉතා වැදගත් වෙනවා.
1948 නිදහසින් පසු මහවැලි සංවර්ධනය පිලිබද කොතෙකුත් කතාබහ තිබුනත්, ඒ පිලිබදව අර්ථවත් පියවරක් පළමුව ගත්තේ 1958 පෙබරවාරී මාසයෙදී. ඒ ඇමෙරිකාව සමග එක්වී මහවැලි මහ සැලැස්ම පිලිබද කෙරුනු ශක්යතා අධ්යනයත් සමග. එතැන් සිට මහවැලි සංවර්ධන ව්යාපෘතියේ විවිධ අධියරයන් අද දක්වාම ක්රියාත්මක වෙනවා. 2025 අවුරුද්දේ දෙසැම්බර් වන, මේ මොහොත වෙන කොටත්, මාලීමා ආන්ඩුව යටතේ , මහවැලි සංවර්ධන ව්යාපෘතිය යටතේ කිලෝමීටර් 28 ක උමං ව්යාපෘතියක් සිදුවෙමින් පවතිනවා. ඒ සිරිසේන ජනාධිපති යටතේ නැවත ආරම්භ වූ මොරගහකන්ද ව්යාපෘතියේ දිගුවක් ලෙස දිවෙන, ඉන්පසුව නැවත ගෝඨාබය ජනාධිපතිවරයාගෙ සමයේ ආරම්බ වූ උතුරු පලාත් මහා ඇල ව්යාපෘතිය යටතේ. එබැවින් මාළිමා මන්ත්රිවරයාගේ මුග්ධ ප්රකාශය, මාළිමා ආන්ඩුවේ නිල ස්ථාවරය නම් එම ව්යාපෘති මේ මොහොතේම නැවැත්විය හැකියි.
මහවැලි සංවර්ධන ව්යාපෘතිය යටතේ ලංකාවේ මුලු භූමී ප්රමාණයෙන් 39% ක් සංවර්ධනය වෙනවා. ඒ වගේම රටේ වියලි කලාපය ලෙසින් හැදින්වෙන භූමී ප්රමාණයෙන් 55% ක් මේ තුල අඩංගු වෙනවා. මහවැලි ගංඟා ද්රෝණිය මෙන්ම මාඳුරු ඔය නිම්නයත් මෙයට අයත් වෙනවා.
 |
| මහවැලි සංවර්ධන ව්යාපෘතිය යටතේ සංවර්ධනය වන ලංකා සිතියම |
ලංකාවේ ආහාර සුරක්ෂිතතාවය
මහවැලිය ව්යාපෘතියට පෙර, උතුරු මැද සහ නැගෙනහිර පළාත්වල විශාල ප්රදේශ නියඟයට ගොදුරු වූ අතර එක් වගා කන්නයකට සීමා උනා. එලෙස නිසරු ලෙස අත්හැර දැමු වියලි කලාපයේ විශාල ඉඩම් ප්රමාණයක් මහවැලි ජලය නිසා වගාබිම්බවට පත්වෙලා තියෙනවා. කඩිනම් මහවැලි ව්යාපෘතිය යටතේ ගොවි පවුල් දහස් ගණනකට, අක්කර දෙක තුනක වගා කිරීමට ඉඩම් ලැබුණා. එමඟින් ඒ ගොවි පවුල් වල, පරම්පරා ගණනාවකට ඔවුන්ගේ ජීවනෝපාය සුරක්ශිත කෙරුණා.
අද වන විට, කොත්මලේ, බෝවතැන්න , වික්ටෝරියා, රන්දෙණිගල, මාදුරු ඔය සහ වෙනත් මහවැලි ජලාශ වලින් මුදා හැරෙන මහවැලි ජලයෙන් , ගොවීන්ට අවුරුද්දකට කන්න දෙකක් ,යල සහ මහ ලෙස , වැඩි විශ්වාසයෙන් යුතුව වගා කරන්න පුලුවන් වෙලා තියෙනවා.
ඒ නිසා මහවැලි ක්රමය කියන්නේ හුදෙක් වාරිමාර්ග ව්යාපෘතියක් පමනක් නොව රටට බත සපයන, මිලියන 22 ජනතාවගේ ආහාර සුරක්ශිතතාවය සහතික කරන රටේ ජීවනාලිය ලෙස අවිවාදයෙන් හදුන්වා දෙන්න පුළුවන්.
ජල විදුලිය සහ ජාතික බලශක්ති ආරක්ෂාව
මහවැලි ජලාශ - කොත්මලේ, වික්ටෝරියා, රන්දෙණිගල, රන්ටැඹේ, මොරගහකන්ද හා අනෙකුත් මහවැලි කුඩා ජලාශ ලංකාවේ විශාලතම පුනර්ජනනීය බලප්රභවය වෙනවා මෙන්ම ලාංකික බල ශක්තියේ කොඳු නාරටිය ද වෙනවා. දශක ගණනාවක් තිස්සේ, මෙම ජල විදුලිබල පද්ධතිය, ඇතැම් වසරවලදී ශ්රී ලංකාවේ විදුලි අවශ්යතාවයෙන් 50-70% දක්වා දායක උනා.
මෙම පිරිසිදු පුනර්ජනනීය බලය:
- රට ආනයනික ඉන්ධන මතයැපීම අඩු කලා, එමගින් ඩීසල්, ගල් අඟුරු සදහා පිටරටවලට ඇදී යාමට නියමිතව තිබූ බිලියන ගණනක විශාල විදේශ විණිමයක් ඉතුරු කලා.
- නව කර්මාන්ත සහ නිවාස සඳහා ස්ථාවර විදුලි සැපයුමක් සහතික කලා.
ලෝකය කාබන් විමෝචනය අඩු කිරීමට අරගල කරන යුගයක, පසුගිය දශක හතර තුළ ලංකාව එහි විදුලි අවශ්යතාවයෙන් වැඩි ප්රමාණයක් මහවැලියෙන් බල ගැන්වෙන ජල විදුලියෙන් නිශ්පාදනය කල බව ශ්රී ලංකාවට ආඩම්බරයෙන් කියන්න පුලුවන් . ආහාර සුරක්ෂිතතාවය වගේම, මහවැලිය ජාතික බලශක්ති සුරක්ෂිතතාවයත් ඇති කලා.
මහවැලි මහ සැලැස්මේ ආරම්බය
මහවැලි ව්යාපෘතිය යටතේ පලමු ඉදිකිරීම ඇරඹුනේ 1970 වර්ශයේ ඩඩ්ලි සේනානයක අගමැති සහ සී.පී සිල්වා ඇමතිවරයා මූලිකත්වයෙන්. ඒ නුවර නගරය ආසන්නයේ පිහිටි පොල්ගොල්ල ජල හැරවුමයි.
මෙම ව්යාපෘතිය මඟින් මහවැලි ගඟ නුවර පොල්ගොල්ලේදී කොන්ක්රීට් බැම්මකින් හරස් කර කි.මී 5 ක් දිග උමං මාර්ගයක් හරහා උකුවෙල විදුලි බලාගාරයටත් එයින් නිකුත් වෙන ජලය, සුදු ගඟට නිකුත් කර එම ජලය, මහවැලි ව්යාපෘතිය යටතේ ඉදිකල බෝවතැන්න ජලාශයටත් යොමු කලා. බෝවතැන්න්න ජලාශය පිහිටා ඇත්තේ නුවර යාපනය A9 පාරේ පිහිටි නාලාන්දාව ආසන්නයේ.
 |
| පොල්ගොල්ල බෝවතැන්න මහවැලි ජල ව්යාපෘතියේ ජල කලමණාකරණය ගැන සැලැස්ම |
බෝවතැන්න ජලාශය සාදා තියෙන්නෙ, පොල්ගොල්ලෙන් හරවා එවන මහවැලි ජලයත්, අඹන් ගඟේ ආරම්බයත් බද්ධ කරමින් , එම ස්ථානයේ ඉදිකල නව කොන්ක්රීට් වේල්ලකින්.
 |
| බෝවතැන්න ජලාශය - (ජල විදුලිය + කෘෂිකාර්මික ජල නිකුතුව) |
බෝවතැන්න ජලාශය හරි අපූරු නිර්මානයක්. එමගින් ආරම්බ වෙන, කි.මි 6.8 දිග උමගකින් හා ඇළ මාර්ගයකින් , දඹුල්ලේ කන්ඩලම වැවටත් , ඉන්පසුව අනුරාධපුර දිස්ත්රික්කයේ පිහිටි කලා වැවටත් හුරුළු වැවටත් මහවැලි ජලය සපයනවා.
ඒ වගේම බෝවතැන්න ජලාශයේන් ආරම්බ වෙන. කි මි 1.8 ක් දිග දෙවැනි උමඟකින් මෙගාවොට් 40 ක බෝවතැන්න ජල විදුලි බලාගාරය ක්රියාත්මක වෙනවා. ජලවිදුලිය නිපදවීමෙන් පසු නිකුත් කරන ජලය අබන් ගඟ දිගේ පරාක්රම සමුද්රය සහා මින්නේරි වැව් වලට යොමු කරමින් , පොලොන්නරු දිස්ත්රික්කයේ වාරිමාර්ග සහා කෘෂිකාර්මික කටයුතු වලට දායක වෙනවා.
 |
| මහවැලි සැලැස්මේ පලමු පියවර- පොල්ගොල්ලෙන් හැරවෙන මහවැලි ජලය, බෝවතැන්න ජලාශය හරහා අනුරාධපුර සහ පොලොන්නරු දිස්ත්රික්කයේ වගා බිම් සරු කරමින් බෙදි යන ආකරය |
පොල්ගොල්ල -බෝවතැන්න 1976 වර්ෂයේදී සිරිමා ආණ්ඩුව යටතේ නිමකලා. එමඟින් හෙක්ටයාර් 54,000 ක , එවකටත් පැවති වගා ඉඩම් ප්රමානයකට මහවැලි ජලය ලබා දුන්නා. ඊට අමතරව හෙක්ටයාර් 28,700 ක නව වගා බිම් ප්රමාණයක් කණ්ඩලම සහ කලාවැව ආශ්රිතව ඇති උනා. එය මහවැලි H කළාපය ලෙස හදුන්වනවා. පවුල් 30,000 පමණ මේවායේ පදිංචි කල අතර නව නගරයන් 8 ක් , නව ගම්මාන 26 ක් ඇතිකලා.
1977 වන විට සිරිමා ආන්ඩුව යටතේ රට විශාල ආර්ථික සහ දේශපාලන අර්බුධයකට යමින් මහවැලි මහ සැලැස්මේ වැඩ කටයුතු අඩපණ වෙනවා. ඉන්පසුව පත්වෙන එක්සත් ජාතික පක්ශ නව රජය යටතේ මහවැලිය නව ජවයකින් ආරම්බ කෙරෙනවා. කඩිනම් මහවැලි ව්යාපාරය ලෙස ඉදිරියට දිවෙන මෙම අවධිය ඊලඟ ලිපියකින් සාකච්චා කිරීමට බලාපොරොත්තු වෙනවා.
